مناره باغ قوشخانه یادگاری از دوره ایلخانی
مناره باغ قوشخانه یادگاری از دوره ایلخانی می باشد که یکی از ظریف‌ترین و پر تزئین‌ترین مناره‌های اواخر این دوران می باشد . این مناره در شمال غربی محله جویباره شهر اصفهان در کنار باغ باقوشخانه قرار دارد. مناره باغ قوشخانه که به زبان گفتار محلی مناره باقوشخانه نیز خوانده می‌شود با نامهای دیگر مناره قوشخانه یا مناره طوقچی در شمال غربی محله جویباره اصفهان در کنار باغ قوشخانه قرار دارد.
مناره باغ قوشخانه در شمال غربی محله جویباره اصفهان در کنار باغ قوشخانه قرار دارد. کارشناسان با توجه به تزئینات و شیوه معماری زمان بنیاد آن را سده ی هشتم هجری و یادگار دوره ی ایلخانی می‌دانند.در گذشته در مجاورت دروازه شهر بود . به دلیل مجاورت با مقبره علی ابن سهل با عنوان مناره علی ابن سهل نیز شناخته می شود .جدیدترین نام مشهورش ، مناره باغ قوشخانه است که به علت نزدیکی به باغ قوشخانه می باشد . بخشی از نوک و کاشی های مناره فرو ریخته است .
دلیل شهرت این مناره به باغ قوشخانه، مجاورت آن با باغ سلطنتی زیبا و وسیعی بوده که زمان سلطنت شاه عباس کبیر، محل استقبال رسمی مهمانان پادشاه بود.
همچنین مراسم اعطای خلعتی از طرف پادشاه به‌درباریان و خادمان دربار، در این باغ انجام می‌شد. در روزگار قدیم برای نگهداری کبوتران و قوش‌های تربیت شده، در شهرهای مختلف برج‌هایی می ساختند. این باغ و به‌روایتی مناره باغ قوشخانه جزو همین مکان‌ها بوده. طبق روایتی دیگر، باز‌های شکاری (قوش‌های) پادشاهان در این باغ نگهداری می‌شدند. این قوش‌ها جهت شکار کبوتران نامه‌بر دشمن، آموزش دیده بودند.
در آن روزگار قوش‌های تربیت شده به دو منظور به کار می‌رفتند:
۱ـ ارسال اخبار و نامه‌ها
۲ ـ شکار کبوتران نامه‌بر که از سوی دشمن فرستاده می‌شدند.
مولف کتاب مرآت البلدان ناصری از باغ قوشخانه و مسجدی که مقابل سردر آن واقع شده بود به شرح زیر یاد کرده است: «در بیرون دروازه طوقچی اصفهان، خیابانی است معروف به چهار باغ که نادراً درخت در این خیابان دیده می‌شود. در وسط خیابان حوضی است و در یک طرف خیابان محاذی این حوض، سردر باغ معروف به باغ قوشخانه است که از چند گاه قبل الی الان حکام دارالسلطنه اصفهان هر وقت از جانب اقدس همایون شاهنشاهی به خلعتی نائل و سرافراز می‌شوند؛ آن خلعت را با تشریفات معموله در باغ قوشخانه زیب پیکر اعتبار خود می‌سازند. در وسط باغ قوشخانه عمارتی عالی ساخته شده است. محاذی حوض مزبور مقابل سردر باغ قوشخانه مسجد قدیمی است که عمده بنا و عمارت آن باقی و از ابنیه عالیه و مساجد معتبره بوده است. در وقت بیرون آمدن از دروازه طوقچی در ابتدای این خیابان که معروف به چهار باغ است در دو طرف چپ و راست نزدیک دروازه، دوشیر سنگی نصب است.»
وجه تسمیه این بنا به سبب نزدیکی به باغ معروف قوشخانه از باغات سلطنتی شاه عباس یکم بوده است. دلیل معروفیت این مناره نیز به باغ قوشخانه مجاورت آن با باغ سلطنتی است که در آن پرندگان شکاری پادشاهان نگهداری می‌شده. اکنون این مناره در نزدیکی دروازه کهن طوقچی جای گرفته و به همین شوند آن را به نامهای باقوشخانه و طوقچی نیز می‌خوانند و زمانی به شوند همسایگی با آرامگاه علی بن سهل، منار علی بن سهل نیز خوانده می‌شد.
در حال حاضر این منار در کنار مسجدی به ظاهر جدید که مسجد صاحب الزمان نامیده می شود، قرار دارد. به گفته خادم مسجد این بنا مربوط به دوره سلجوقی بوده اما متاسفانه به دلیل مرمت کلی مسجد با مصالح جدید و عدم وجود تزئینات و شواهد معماری در این بنا ، امکان اظهار نظر دقیق در آن وجود ندارد .
این سازه با ۳۸ متر ارتفاع و پلکانی کاملا معمولی دارای تزییناتی است که در آن پنج بار تکرار مارپیچ واژهٔ الله‌اکبر به خط کوفی بنایی فیروزه‌ای بر زمینه آجری همراه با نقشهای اسلیمی ختایی به چشم می خورد و از نظر تزئینات و ویژگی‌های هندسی نیز اثری کم‌نظیر به شمار می‌رود. . با تمام شدن تکرار این کلمه مقدس بر بدنه مناره کتیبه ای زیبا مزین به آیه ای شریف از قرآن کریم با خط سفید بر روی زمینه فیروزه ای چشم نوازی به چشم می خورد.
این مناره باتوجه به اینکه قسمت‌های مختلفی از آن ۸۰ الی ۱۰۰ درصد تخریب شده بود به‌وسیله استاد «احمد همت یار» یکی از استادان برجسته رشته مرمت آثار باستانی،در سال ۱۳۸۵ سازمان میراث فرهنگی برای استحکام‌بخشی سازه – مقرنس کاری – مرمت گنبد مناره – پنجره‌ها و کاشی‌کاری تمام سطح مناره و راه‌پله‌ها اقدام کرده‌است.
نحوه دسترسی به مناره باغ قوشخانه
آدرس : اصفهان، میدان قدس، خیابان علی بن سهل، جنب مسجد صالحب الزمان
